De invloed van fotografie op de westerse cultuur

Geplaatst op 6 maart 2020

In deze blog willen we je graag meer vertellen over de invloed die de fotografie op de westerse cultuur heeft gehad. Zo krijg je een beter beeld wat het eigenlijk betekent om in een wereld met fotografie te leven. Lees snel verder en ontdek hoe het zit.  

Ontdekking fotografie en implicaties

Sinds de uitvinding van de fotografie in 1826 is er veel veranderd. Waar het eerst de schilderkunst was die beelden van de realiteit vast wist te leggen, was het nu de beurt aan de fotografie om dit te doen. Het is niet voor niets dat veel denkers dit medium ‘zuiver’ noemen. Dit denkbeeld komt voort uit het feit, dat de camera de werkelijkheid niet interpreteert. De schilder doet dit bijvoorbeeld wel. Hij of zij ziet een landschap en weet het met verf op linnen te zetten. Hierbij wordt er altijd geïnterpreteerd, door een bepaalde stijl toe te passen. Het is bijvoorbeeld mogelijk om te verfraaien, bijvoorbeeld iemand bij een portret net iets mooier schilderen dan hij of zij is. De verbeelding van de realiteit is dus in de schilderkunst wel mogelijk, maar op twee stappen verwijdert van die realiteit. Met de fotografie is deze verwijdering een stap.  Schematisch ziet dat er zo uit:

Realiteit – fotografie – verbeelding

Realiteit – schilder – schilderkunst – verbeelding

De eerste foto’s zien er statisch uit, er is niet veel leven in de brouwerij te bespeuren. Mensen moesten zo’n 10 minuten stilstaan om een goede foto te krijgen. Dan word je vanzelf een beetje chagrijnig.

De implicatie van de introductie van de fotografie in de negentiende eeuw, was dat er een verandering van denken op kwam in de schilderkunst: schilders die hun brood verdienden met portretteren van de elite hadden haarfijn door dat de fotografie een geduchte concurrent was. Een reden daarvoor was de snelheid waarmee een fotoportret gemaakt kon worden, binnen een aantal dagen kon de ontwikkelde foto aan de muur gehangen worden, terwijl het met een schilderij soms wel maanden kon duren voor dat het goed en wel af was.

De ‘zuiverheid’ van deze nieuwe kunstvorm was een van de redenen voor schilders om hun zinnen te verzetten. De schilder kon voor de fotografie een gedrevenheid bezitten om de natuur op een realistische wijze vorm uit te beelden, na de fotografie was deze queeste niet meer nodig. Daarom kwam het accent in de schilderkunst op andere zaken te liggen, zoals de innerlijke beleving van de werkelijkheid door de schilder (en indirect door de beschouwer van het werk). In 1860 ontstaat er een stroming in de schilderkunst die het alledaagse moment en het normale leven vast wil leggen, zoals de fotografie dat ook deed. De zuiverheid van het nieuwe medium wordt vermeden en de onzuiverheid, of menselijke beschouwing van de wereld, geadopteerd als nieuwe paradigma binnen de schilderkunst: niet de koude en mechanische blik van de camera, maar de ervaring van de wereld zoals ze zich aan mensen openbaart werd het uitgangspunt. Deze kunststroming kreeg de naam: impressionisme.

Door de jaren heen is er in de fotografie ook veel veranderd en zijn er talloze technieken ontwikkeld om de kilte uit het fotografische beeld te halen en de menselijke ervaring erin te brengen. Het is nu een dominant media via de sociale media, die een soort synthesizers zijn van de klassieke media: geschreven tekst, digitale fotografie en de daaruit ontwikkelde cinema en televisie. Juist het feit dat alle media digitaal geworden zijn, maakt dat ze ook hun oude aura verloren hebben. In het bijzonder de fotografie, want deze kunstvorm is nu volledig manipuleerbaar geworden en heeft daarmee haar zuiverheid verloren (toegegeven ook analoge fotografie kan tot op zekere hoogte aangepast worden, denk daarbij aan de sovjet censuur en propaganda.) Daarmee kunnen we haar nu naast de schilderkunst plaatsen in het huis van de kunsten, omdat nu ook in dit medium imaginaire werelden en sterk gekleurde of onzuivere representaties van de werkelijkheid gemaakt kunnen worden. Er kunnen dus fotografische beelden gemaakt worden die niet in de werkelijkheid bestaan, die noemen we virtueel. Uit onzuivere beelden (die voor zuiver doorgaan) bouwen mensen voor een deel hun identiteit en wereldbeschouwing op.

Je kunt op een fotografiecursus allerlei leuke ideeën op doen. Daarna is een fotoboek maken van je eigen foto’s, een creatieve manier om alle herinneringen samen te brengen en te bewaren voor later.